Fıstık Çamı (Pinus pinea)

 

Fıstık Çamı (Pinus pinea);

Çamgiller (Pinaceae) familyasından Ege ve Akdeniz sahilleri başta olmak üzere, Yunanistan, Portekiz, İspanya, İtalya, Girit ve Türkiye'de yayılış gösteren bir çam ağacı türüdür.

Morfolojisi:

Gençken yuvarlak, yaşlandıkça dağınık şemsiye gibi bir tepe çatısı yapısına sahiptir. Gençliğinde hızlı büyür. 20–25 m. Ye kadar boy yapabilir. Düzgün bir gövdeye ve bu gövdeden dik olarak çıkan yatay duruşlu dallara sahiptir. İğne yaprakları parlak açık yeşil renkli, 10–20 cm uzunlukta ve uç kısmı sivridir. Kozalakları kestane renginde, yumurtamsı veya yuvarlak 10–15 cm uzunluğunda, 6–10 cm genişlikte, çok kısa saplı ve genellikle reçinelidir. Tek veya iki tanesi karşılıklı dizilmiştir. Tohumları sert, soluk kırmızı, uzunca ters yumurta biçiminde, oldukça büyüktür ve 3. yılda olgunlaşır.

Ekolojik İstekleri:

Toprak istekleri bakımından çok seçici olmasa da geçirgen kumlu, gevşek toprakları severler. Işık ağacı olup gençken hızlı büyür ve derine giden kazık kök sistemine sahiptir. Ağırlık olarak 0–900 m rakım aralığında Başta Ege Bölgesi olmak üzere Marmara, Akdeniz bölgelerinde geniş yayılışlar gösterir. Rutubet isteği fazladır. Özellikle Temmuz-Ağustos aylarında su açığı olmamalıdır. Kısa süreli donlara karşı dayanıklı olmasına rağmen etkilenir. Atmosferik kirliliğe ve yer altı sularındaki tuzlulaşmaya karşı duyarlıdır. Yangın sonrası sürgün verme kapasitesi yüksektir.

Türkiye'deki Yayılışı:

Türkiye İspanya'dan sonra en fazla Fıstık Çamı alanına sahip ülkedir. Yaklaşık 100.000 hektar alanda saf ya da kızılçamla karışık olarak bulunur. Özel ağaçlandırmalarda da yaygın olarak kullanılan bir çam türüdür. 8-10 yaşından sonra ekonomik olarak işletilmeye başlanmakta ve 80-100 yaşına kadar çam fıstığı üretimine devam edilmektedir. En yoğun bulunduğu yöreler İzmir-Bergama (Kozak) ve Aydın-Koçarlı ilçeleridir. Doğal olarak Kahramanmaraş’ın Önsen mahallesinde de bir meşçeresi bulunmaktadır.

Yetiştirilmesi:

Çam fıstığı için üretimi yapılan bu ağaçta kozalak toplama zamanları yağış durumuna göre Ocak-Haziran ayları arasında değişmektedir. Zengin tohum yılları 3-4 yılda bir olan fıstık çamı 28 günde çimlenmektedir. Üç yıllık kozalaklar aynı anda ağacın üzerinde görülebilir. Fidan üretimi yapılırken özellikle tüplü fidan olarak üretilmelidir. Kendi özelliğinden dolayı çıplak köklü fidanların dikimden sonra kuruma riski yüksektir.

Tohum Özelliği:

100 g çam fıstığında bol protein ve mineral vardır. 100 g içinde 45 g doymamış yağ asidi, 31 g protein, 5 g karbonhidrat, mineraller ve su bulunmaktadır. 100 g fıstığın kalori değeri 580 kaloridir. Bileşiminde linoleik asit ve oleik asit vardır. Ayrıca omega 3 ve 6, B ve C vitaminleri, karoten, demir, çinko, potasyum, manganez, fosfor bulunur.